W ostatnie, gorące dni czerwca 2023 roku, w litewskiej stolicy odbyły się zdjęcia do filmu „Fatalny rozkaz. Wilno 1939”, który opowiada o dramatycznych losach jednego z najważniejszych miast II Rzeczpospolitej podczas sowieckiej agresji na Polskę.
W realizacji filmu „Wilno 1939” nieoceniona okazała się pomoc KlubuRekonstrukcji Historycznej Garnizon Nowa Wilejka. Grupa ta odtwarza przede wszystkim polskich żołnierzy przedwojennych i z września 1939 r., ale nie tylko.
Na zdjęciu: w podwileńskich Jodiszkach. „Litewską wioskę” do której dotarli internowani 19 września 1939 r. polscy żołnierze organizowała KRH Garnizon Nowa Wilejka
Gdzie można znaleźć ulicę, przypominającą przedmieścia przedwojennego miasta? Odpowiedź brzmi: jeśli nie w Wilnie, to w Latowiczu, gdzie kręcony był serial „Ranczo”.
Ulica Senatorska – nie cała, ale spory jej fragment – to miejsce które wygląda dokładnie tak, jak kiedyś położone z dala od centrum dzielnice Wilna. A właśnie takimi ulicami atakowali Sowieci. Z początku tylko nieliczne czołgi przedarły się do śródmieścia. I dlatego Senatorska wykorzystana została w filmie „Wilno 1939”.
Polscy żołnierze, internowani we wrześniu 1939 r. na Litwie, byli traktowani dobrze przez Litwinów – i nie spotkał ich los tych, którzy trafili do Katynia. Opisuje to książka „Uchodźcy wojenni i polscy żołnierze internowani na Litwie w czasie II wojny światowej” autorstwa Gintautasa Surgailisa.
Sceny we wnętrzach do filmu „Wilno 1939” powstawały w Muzeum 7 Pułku Ułanów w Mińsku Mazowieckim. Gabinet dowódcy pułku stał się na jeden dzień pokojem dowódcy Obszaru Warownego Wilno.
Dwa dni intensywnej pracy – i jest już większość zdjęć do filmu „Wilno 1939”. Kręciliśmy je w Wilnie, co stwarzało dodatkowe problemy. Na szczęście pomogła nam polska grupa rekonstrukcyjna Garnizon Nowa Wilejka.
Czemu sowieckie czołgi, które granicę z Polską przekroczyły 17 września, do Grodna dotarły dopiero trzy dni później? Wcale nie dlatego, że po drodze napotkały na silny opór – po prostu zabrakło paliwa. Armia Czerwona była potęgą, ale organizacyjnie okazała się bardzo słaba.
Dziś w Wilnie trudno zobaczyć ślady po dawnym Obszarze Warownym. W rzeczywistości, Wilno było przed 1939 r. miastem mającym bardzo silny garnizon, wielkie magazyny wojskowe oraz broniące przed ewentualnym najeźdźcą fortyfikacje.
Mamy już trailer (zwiastun) filmu o roboczym tytule „Wrzesień 1939”. Został zrealizowany ze zdjęć wykonanych podczas rekonstrukcji „Wilno 1939 w Suwałkach”, zorganizowanej 24 września 2022 r.