Historia przygotowań do sowieckiej inwazji na Polskę nadal skrywa wiele tajemnic. Wbrew obiegowej opinii rozpoczęły się one na wiele lat przez 1939 r. O ich skali i długofalowości doskonale świadczy znajdujący się w Archiwum Służby Bezpieczeństwa Ukrainy w Kijowie unikatowy dokument zawierający listę 4613 osób, które w ocenie sowieckich służb należało „zneutralizować” natychmiast po zajęciu terenu Polski przez Armię Czerwoną.
Broszura zatytułowana „Spis oficjalnych pracowników, informatorów i prowokatorów polskiego wywiadu i policji politycznej” była efektem pracy wywiadu GPU (Państwowy Zarząd Polityczny, poprzednik NKWD), a potem NKWD oraz służb wojskowych. Na podstawie meldunków sowieckiej agentury oraz przesłuchań osób schwytanych przy przekraczaniu polsko-sowieckiej granicy począwszy od 1925 r. sporządzano spisy osób uznanych za wrogów ZSRR. Spisy te były co rocznie aktualizowane i wydawane w formie niewielkiej broszury, rozsyłanej do placówek kontrwywiadowczych rozlokowanych na poszczególnych kierunkach operacyjnych.
Podobne dokumenty przygotowywano również na wypadek konfliktów z innymi państwami, jednakże „polskie” listy należały do najbardziej rozbudowanych. Ilość rozpracowanych osób oraz szczegółowość informacji doskonale pokazują stopień penetracji II Rzeczypospolitej przez wywiad sowiecki. Zapraszamy do zapoznania się z fragmentami listy „Oficjalnych pracowników, informatorów i prowokatorów polskiego wywiadu i policji politycznej” wydanej w 1932 r. w Charkowie.
Adam Rafał Kaczyński
Ściśle tajne.
Przechowywać jako dokument mobilizacyjny!
Niniejszy spis jest przeznaczony na czas wojny na wypadek zajęcia przez nasze wojska terytorium przeciwnika. Spisy dają możliwość „Osobym Otdiełam” działającym na danym terytorium od razu odnajdywać zagranicznych agentów, element kontrrewolucyjny i ogólnie najbardziej aktywnych wrogów władzy sowieckiej oraz niezwłocznie likwidować ich kontrrewolucyjną działalność.
Ponadto poszczególne osoby mogą obecnie pojawiać się na terytorium ZSRR. W związku z tym niniejszy spis powinien być wykorzystywany w bieżącej pracy (filtracja uciekinierów, sprawdzanie związków rodzinnych za granicą itp.)
Spisy sporządzono na podstawie wiarygodnych materiałów INO (Inostrannyj Ottdieł Ludowego Komisariatu Obrony) z lat 1925-1931 i zawierają informacje o wszystkich osobach uwzględnionych w poprzednich spisach. (osoby nie uwzględnione w nowym spisie zostały wykreślone z powodu likwidacji, śmierci itp)
W związku z tym, iż charakterystyka każdej osoby jest maksymalnie skrócona, „Osobyje Otdieły” po wykryciu tej lub innej osoby, powinny zwracać się do INO GPU USRR w celu otrzymania bardziej szczegółowych danych.
Spisy sporządzono w porządku alfabetycznym i rozdzielono na poszczególne kategorie:
- Wywiad polski, policja polityczna (defensywa) i polsko-nacjonalistyczny element kontrrewolucyjny
- Wywiad rumuński i policja polityczna (siguranca)
- Ukraińska kontrrewolucja, emigracja różnych barw politycznych w Polsce, Rumunii i innych krajach
- Biała kontrrewolucyjna emigracja w tych samych krajach
- Spis agentów różnych wywiadów.
Ponieważ w niniejsze spisy nie weszły materiały INO GPU USRR z bieżącego roku, w przypadku sprawdzenia materiałów na osoby nie uwzględnione w tym spisie, a przebywające za granicą, należy je sprawdzać w kartotece INO GPU USRR
Zast. Nacz. OOUWO i GPU USRR Czerdak
Naczelnik INO GPU USRR Leopold
Sierpień 1932
- Charkow.
Teczka z dawnego archiwum KGB
***
Przykładowe dane o agentach:
Adaś Stanisław, mieszkaniec wsi Łanowce powiat Krzemieniec, Agent Policji, Właściciel karczmy. Donosi o wszystkich rozmowach przy piwie. Na podstawie jego donosów przed wyborami dokonywano aresztowań. (Dane z 1928 r.)
Andrukances Jan, Korzec, członek Strzelca w Korcu.(Dane z 1930 r)
Andruchowiec Demian, mieszka we wsi Wojtkiewicze powiat Sarny, zajmuje się przerzutem kontrabandy na stronę sowiecką. (Dane z 1929 r.)
Anniekowa-Sadowska Stanisława, mieszkanka Zdołbunowa, Pracuje jako bufetowa na stacji w Zdołbunowie, była agentką por. Naglickiego, następnie przeszła do wywiadu 1 brygady pogranicznej. Jej mieszkanie jest wykorzystywane przez polskich szpiegów przerzucanych do ZSRR. W Sławucie mieszka jej siostra. Wg. słów Sadowskiej była dwukrotnie aresztowana, jednak zwolniono ją przy pomocy jakiegoś komisarza.(Dane z 1927 r.)
Baber Konstanty syn Andrzeja, mieszka we wsi Snowidowicze, powiat Rokitno, służy w wywiadzie 18 batalionu i prowadzi pracę oświatową wśród miejscowej ludności. (Dane z 1928 r.)
Babij Stach, mieszkaniec wsi Werbowka, zajmuje się werbunkiem wywiadowców i zbytem kontrabandy. Właściciel meliny przemytniczej. (Dane z 1930 r.)
Balceszak Ingacy, Łuck, Pracownik wydziału śledczego policji politycznej województwa wołyńskiego, st. przodownik służby śledczej. (Dane z 1929 r.)
