Zwycięstwo i klęska. Lwów 1920 – 1939 – tak zatytułowana była dyskusja, zorganizowana przez Fundację Pomoc Polakom na Wschodzie przy współpracy z Fundacją Joachima Lelewela. Planowana pierwotnie we Lwowie, odbyła się 5 listopada 2020 r. w Warszawie, ale przede wszystkim online.
Na zdjęciach od lewej – moderujący dyskusję dr Piotr Kościński (AFiB Vistula, prezes Fundacji Joachima Lelewela ), prof. Janusz Odziemkowski (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego), prof. Grzegorz Nowik (Instytut Studiów Politycznych PAN), Prof. Wojciech Włodarkiewicz (Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie); online w debacie brali udział prof. Bohdan Hud’ (Uniwersytet Narodowy im. Iwana Franki we Lwowie) i dr Andrij Rukkas, Narodowy Uniwersytet im. Tarasa Szewczenki w Kijowie.
Historycy i edukatorzy od co najmniej wieku zajmują się, prócz swego podstawowego zadania, jakim jest dociekanie prawdy o przeszłości i jej przekazywanie również próbami uzgadniania czy negocjowania poszczególnych, partykularnych pamięci lub może raczej – budowania i powiększania ich „części wspólnej”. Najczęściej pamięci takie definiowane są na fundamencie wspólnoty narodowej lub państwowej, choć bywają również „osobne”, węższe pamięci etniczne, ograniczone orientacją polityczną czy rodowodem społecznym.
Z wielkim smutkiem informujemy, iż zmarł Mirosław Rowicki, założyciel i redaktor naczelny wydawanego we Lwowie „Kuriera Galicyjskiego”. Pomagał nam przy tworzeniu portalu Kresy 1939, wspierał ideę nakręcenia filmu o obronie Lwowa we wrześniu 1939 r.
Zgodnie z zapowiedziami, prezydent Rosji Władimir Putin opublikował artykuł dotyczący II wojny światowej. Ukazał się 18 czerwca w konserwatywnym, amerykańskim dwumiesięczniku „The National Interest” – i zgodnie z przewidywaniami wybiela ZSRR i Stalina oraz atakuje Polskę.
Podczas defilady 9 maja 2017 r. Fot. Wikipedia
Artykuł wart jest szczegółowej analizy, ja jednak zajmę się sprawami, które są szczególnie ważne dla tematyki prezentowanej w portalu Kresy 1939. W zdumiewający wręcz sposób rosyjski prezydent przeinacza ogólnie przecież znane fakty, zaś kwestie dla niego niewygodne po prostu pomija.
Oto kilka przykładów.
Polska nie chciała sowieckiej pomocy
Związek Radziecki dołożył wszelkich starań, aby wykorzystać każdą szansę na utworzenie koalicji antyhitlerowskiej. (…) Polska odegrała swoją rolę w niepowodzeniu tych negocjacji, ponieważ nie chciała mieć żadnych zobowiązań wobec strony radzieckiej. Nawet pozostając pod presją zachodnich sojuszników polskie kierownictwo odrzuciło pomysł wspólnej akcji z Armią Czerwoną w celu walki z Wehrmachtem.
Putin nie zauważa, że sowieckie kierownictwo prowadziło tajne rozmowy z Niemcami już od kwietnia 1939 r. Oczywiście jednak, niepowodzeniu prób stworzenia wspólnego, antyhitlerowskiego frontu winna jest Polska. Czy jednak można się dziwić polskiej reakcji? ZSRR chciał uzyskać prawo przejścia Armii Czerwonej przez terytorium Polski w dowolnym momencie, zgodnie z własną decyzją, a nie np. na polską prośbę. Czyli – Armia Czerwona mogłaby wkroczyć do Polski, a potem w naszym kraju pozostać. Tak, jak stało się to 17 września 1939 r. i tak, jak stało się to w 1944 r.
Przewodniczący Dumy Państwowej Rosji Wiaczesław Wołodin i deputowany bezpartyjny Aleksiej Żurawlew otrzymali apel podpisany przez 38 osób, w tym pięciu bohaterów Rosji i Związku Radzieckiego oraz kilku naukowców, wzywający do anulowania dokumentu potępiającego pakt Ribbentrop-Mołotow.
Rosyjska Duma Państwowa – fot. Wikipedia
Żurawlew już przedstawił projekt ustawy unieważniającej decyzję Kongresu Deputowanych Ludowych ZSRR z 24 grudnia 1989 r., potępiającej tajną umowę ZSRR z Niemcami, zawartą tuż przed wybuchem II wojny światowej. Deputowany opracował również wyjaśnienie do projektu, w którym podkreśla, że decyzja Kongresu Deputowanych Ludowych potępiająca pakt Ribbentrop-Mołotow była niezgodna z interesami państwowym Rosji, przyczyniła się do rozłamu w społeczeństwie, niesłusznie obwiniła ZSRR o rozpętanie drugiej wojny światowej, a nawet przyczyniła się do rozpadu ZSRR.
Fundacja Joachima Lelewela wzięła udział w IX Otwartym Konkursie, organizowanym przez Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia. W efekcie – w 2020 r. otrzymamy środku na rozwój strony Kresy 1939.
Na początku maja 2020 r. w Twerze zdemontowano tablice upamiętniające ofiary zbrodni katyńskiej. Informacje kto i dlaczego tego dokonał, są niejasne. W Polsce podniosły się protesty.
Zdejmowanie tablicy. Fot. Twitter
3 kwietnia 1940 r. władze sowieckie przystąpiły do systematycznej eksterminacji polskich jeńców z obozów w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku. Jednym z miejsc zbrodni był Twer, nazywający się wówczas Kalinin. Przy ul. Sowieckiej 2 znajdowała się siedziba Obwodowego Zarządu NKWD. Zamordowano tam ok. 6300 jeńców z obozu w Ostaszkowie, głównie policjantów i funkcjonariuszy KOP (w tym ponad 5,5 tys. szeregowych i podoficerów). Konwoje z obozu były organizowane od 4 kwietnia do 16 maja. Zwłoki ofiar mordu zakopano pod Kalininem w miejscowości Miednoje.
Jakiś czas temu jedna z miejskich komisji wydała opinię, w której stwierdziła, że tablice wiszą w niewłaściwym miejscu. Chodziło o zmianę numeracji sąsiadujących ze sobą kamienic (nr 2 i nr 4), należących do Twerskiego Państwowego Uniwersytetu Medycznego (TGMU). Na dodatek, lokalna prokuratura oświadczyła, że „nie ma dowodów, iż w tym miejscu mordowano Polaków”.
Michael Jabara Carley, profesor historii na Université de Montréal, napisał artykuł o „winie Polski w rozpętaniu II wojny światowej”. Tyle tylko, że „zapomniał” o niektórych faktach i po prostu zniekształcił inne. Poniżej zamieszczamy fragmenty jego artykułu – i nasze komentarze na ich temat.
Sowiecki plakat o Armii Czerwonej niosącej „bratnią pomoc” Ukraińcom i Białorusinom 17 września 1939
Artykuł został opublikowany na portalu strategic-culture.org która należy do „Fundacji Kultury Strategicznej”. Portal uznawany jest przez wielu za narzędzie rosyjskiej propagandy. Tak pisała o nim znana strona „Media Bias / Fact Check”, a inne media wskazują, że wspomnianej „Fundacji Kultury Strategicznej” nigdzie nie można znaleźć, nie wiadomo, gdzie ma siedzibę i kto jest w jej władzach. Ale sam portal jest dość popularny na Zachodzie i nie należy go lekceważyć. Spróbujmy się więc przyjrzeć podstawowym tezom artykułu oskarżającego Polskę.
Po tym, jak prezydent Rosji Władimir Putin oświadczył, iż to Polska przyczyniła się do wybuchu II wojny światowej, ze strony rosyjskiej pojawiają się nowe oskarżenia. Ambasador Rosji w Bernie, Siergiej Garmonin, obwinił Polskę o to, że zawierając pakt o nieagresji w 1934 roku z Niemcami dołączyła do niego tajny protokół. Miała w nim zobowiązać się do popierania hitleryzmu. Z kolei w Moskwie ujawniono dokumenty dowodzące rzekomo, że powstańcy warszawscy mordowali Żydów i Ukraińców.
List Garmonina był odpowiedzią na artykuł, który ukazał się szwajcarskiej w gazecie „Tages Anzeiger”, o polsko-rosyjskim sporze wywołanym wystąpieniami Władimira Putina. Rosyjski dyplomata protestował przeciwko potępianiu paktu Ribbentropp-Mołotow, jego zdaniem był on „koniecznością”.
Amb. Garmonin wręczający listy uwierzytelniające prezydent Szwajcarii Doris Leuthard
