kresy1939.pl , grodno1939.pl , lwow1939.pl
W okresie sowieckim prawie w każdym mieście i miasteczku na Ukrainie Zachodnie oprócz ulic Lenina i Rewolucji Październikowej była również ulica 17 Września. W mojej rodzinnej Kołomyi była też fabryka dywanów huculskich im. 17 Września oraz taką nazwę nosił kołchoz w pobliskiej wsi Żukotyn. Ta data została wyznaczona dla obchodów Dnia Miasta Lwowa.
„gilotyna” przy wyjeździe ze Lwowa
We wrześniu 1939 New York Times był (i po dziś dzień nadal jest nadal) jednym z najważniejszych dziennikach amerykańskich. Już wówczas cieszył się ogromną renomą. Gdy rozpoczynała się II wojna światowa drukowano go od niemal 90 lat. W swej historii zdążył już więc relacjonować zarówno wojnę secesyjną, jak i I wojnę światową. To właśnie za opisywanie tego drugiego konfliktu otrzymał wówczas jedną nagrodę Pulitzera. Wpływ NY Timesa na opinie publiczną w Ameryce był fundamentalny. W dużej mierze to reportaże i redakcje „Timesa” ukształtowały opinię publiczną Amerykanów – w tym Polonii, której większość nie prenumerowała prasy polskojęzycznej – stwierdził polski profesor Przemysław Rożański.
17 września była tylko krótka informacja, więcej wiadomości pojawiło się dzień później
Więcej „„Stalinizm to czerwony faszyzm” – New York Times o agresji ZSRR na Polskę”
We wrześniu 1939 r. Wilno było jednym z niewielu miast, które broniły się przed sowiecką agresją. Fundacja Joachima Lelewela pokazała te wydarzenia, organizując rekonstrukcję – rodzaj widowiska historycznego – w Suwałkach.
W II RP istniało 40 pułków jazdy, w 1939 r. wchodzących w skład większych związków taktycznych – brygad kawalerii. Najczęściej wspomina się trzy elitarne pułki szwoleżerskie i 27 pułków ułańskich. A dalej cisza… Gdy tymczasem, nie sposób we Wrześniowo-kawaleryjskich rozważaniach pominąć znaczącej siły 10 pułków strzelców konnych – formacji biorącej udział w obronie Kresów, w tym w niezwykle istotnych walkach o Lwów w drugiej dekadzie miesiąca.
Poczty sztandarowe 24 Pułku Ułanów i 10 PSK wchodzących w skład 10 Brygady Kawalerii (pancerno-motorowej) w charakterystycznych, skórzanych płaszczach i niemieckich hełmach.
Historycy długo jeszcze będą się spierać, jak to się stało, że polski wywiad wojskowy nie dotarł do tajnego protokołu będącego załącznikiem do zawartej 23 sierpnia 1939 r. Umowy o nieagresji pomiędzy III Rzeszą i Związkiem Socjalistycznych Republik Sowieckich, tzw. paktu Ribbentrop-Mołotow. Sytuacja ta spowodowała, że zarówno naczelne dowództwo Wojska Polskiego, jak i władze państwowe były zaskoczone wkroczeniem wojsk sowieckich na polskie terytorium 17 września 1939 r.
Wacław Grzybowski i Władimir Potiomkin. Fot. domena publiczna
„Orlęta. Grodno ‘39” to film wciągający, poruszający, budzący emocje. Aktorzy – zwłaszcza Feliks Matecki grający młodego Leosia Rotmana – znakomici. Ale prawdziwego Grodna jest tu bardzo mało…
Leoś Rotman (z prawej) na barykadzie obrońców Grodna w filmie „Orlęta”
W 1939 r. ZSRR chciał pokoju. II wojna światowa wybuchła ze względu na kunktatorską politykę Wielkiej Brytanii i Francji – dowodzili Sowieci w wydanej w 1948 r. w Moskwie broszurze „Fałszerze historii”.
W Polsce mówimy jasno: bezpośrednim powodem wybuchu II wojny światowej był pakt Ribbentrop-Mołotow. Rosja dowodzi, że było zupełnie inaczej.
Tajny protokół paktu Ribbentrop-Mołotow
1 września 1939 r. na Polskę napadły Niemcy oraz Słowacja. Berlin usilnie namawiał do agresji na nasz kraj także Litwę, ale bezskutecznie.
Prezydent Litwy Antanas Smetona
Anthony Joseph Drexel Biddle Jr to postać u nas ogólnie a niesłusznie zapomniana. Ambasador USA w Polsce w latach 1937-1943, od pierwszych dni wojny starał się aby informacje o jej przebiegu – zwłaszcza o barbarzyństwie Niemców – docierały do Rooswelta oraz do sojuszników Polski na zachodzie Europy. Towarzyszył polskiemu rządowi w jego drodze ku rumuńskiej granicy. Swojej misji nie uznał za zakończoną nawet po internowaniu polskich władz przez Rumunów.
A.J. Drexel Biddle jr. – fot. NAC
